Van Providencia heeft nog nooit iemand gehoord. Guyana roept de nodige vraagtekens op. En dan nu de de Republiek Congo, ook zo’n obscure bestemming. Vrijwel iedereen, inclusief ikzelf tot voor kort, denkt onmiddellijk aan voormalig Belgisch-Congo, ofwel de Democratische Republiek Congo. Maar dat is de oostelijke buurman. De Republiek Congo, ook wel Congo-Brazzaville genoemd, is een voormalige Franse kolonie en vele malen kleiner dan zijn Congolese buur. Beide Congo’s zijn gescheiden door de diepste rivier ter wereld met de naam, hoe raadt u het zo, de Congo rivier.

Hoewel klein in vergelijking met z’n gigantische buurman, is de Republiek Congo nog altijd negen maal zo groot als Nederland. Met een inwonertal van ongeveer vier miljoen, waarvan drie kwart in de twee grote steden (Brazzaville en Pointe Noire) woont, een dunbevolkt land. Hoewel het land goed verdient aan de olie-export, ziet het overgrote deel van deze vier miljoen inwoners hier niks van terug. De Republiek Congo is één van de meest corrupte landen ter wereld en het oliegeld verdwijnt voornamelijk in de zakken van de president en een kleine elite. De helft van de mensen leeft onder de armoedegrens, en heeft geen toegang tot stromend water, elektriciteit en goede gezondheidszorg. Veel kinderen gaan bovendien nooit naar school.

Een stukje Nederlands-Congolese historie

Ik bevind mij in de buurt de kust, op ongeveer veertig kilometer afstand van Pointe Noire, en vlakbij het dorpje Loango. Loango, nu een klein nietszeggend dorpje, was ooit een belangrijk handelscentrum, toen Pointe Noire nog niet bestond. Het was de hoofdstad van het machtige koninkrijk Loango. Hier kwamen handelaren en ambachtslieden uit de wijde omgeving bijeen om hun waar te verkopen. Tijdens de zestiende eeuw werd er al druk gehandeld met de Europeanen. Europese producten zoals stoffen, spiegels, kralen en kleden, werden geruild tegen onder andere koper,  ivoor, hout en huiden.

Vanaf het begin van de zeventiende eeuw had de West-Indische Compagnie een post in Loango. Het kustgebied heette toen Loango-Angola en strekte zich uit tot in het huidige Gabon en Angola. Dit gebied was vooral belangrijk voor de West-Indische Compagnie tijdens de gloriedagen in de jaren veertig van de zeventiende eeuw. Met behulp van het kapitaal van de door Piet Heyn veroverde Zilvervloot vielen in deze periode de meeste Portugese bezittingen hier in Nederlandse handen. De Nederlanders handelden voornamelijk in  ivoor en koper. Vanaf 1660 werd de post in Loango uitgebreid en werden de Europese schepen ook volgeladen met slaven, wat opliep tot 15000 slaven per jaar een eeuw later. Nederlandse slavenhalers verscheepten zo’n drieduizend slaven per jaar naar de onder andere Suriname en Guyana. Ook al was de slavenhandel in dit gebied lucratief, de handel in zijn totaliteit bleek voor de Compagnie een tegenvaller. De post in Loango werd rond 1684 verlaten. In 1721 ondernam de WIC een nieuwe poging, maar na vijf jaar werd de post veroverd door de lokale bevolking.

Het koninkrijk Loango

Het koninkrijk Loango bestaat, in een veel kleinere vorm, nog steeds en heeft zelfs een eigen website. Op 29 Augustus 2009 is de zeventiende koning van Loango gekroond; Moe Makosso VI, zoon van de zus van de vorige koning. Omdat vaderschap nooit een zekerheid is, wordt de troonopvolging geregeld via de lijn van de moeder. De huidige koning heeft vooral een symbolische functie, aangezien het land nu bestuurd wordt door een president. In het huis van één van de vorige koningen in het dorpje Diosso (de eerste zandweg naar links, of zoiets) is een museum gevestigd, gewijd aan de geschiedenis en cultuur van het Loango koninkrijk.

Een uitgebreide rondleiding door het museum leerde ons onder andere dat de zes vrouwen van de koning in huisjes achter op het erf woonden. Vrouwen zijn immers van nature erg nieuwsgierig, en het is beter om ze uit de buurt van je privé vertrekken te houden. Het leerde ons ook dat het belangrijk was voor vrouwen om sterk te zijn, ze moesten immers elke dag manden vol voedsel, hout en andere belangrijke zaken sjouwen, terwijl er tegelijkertijd de nodige kinderen meegedragen werden. Vrouwen moesten namelijk ook vruchtbaar zijn, en de man genoeg nageslacht schenken. Daarnaast moesten ze dienstbaar zijn, en zorgen dat de man niets te kort kwam. Goed koken, nog een eis, een slechte maaltijd is immers een legitieme reden om je vrouw te verstoten. Om op dit alles goed voorbereid te zijn gingen meisjes vanaf een jaar of veertien in de leer bij een door de wol geverfde echtgenote. Een onderdeel van hun training bestond uit het moeten meezeulen van grote zware ijzeren ringen om armen en benen. De ringen om de armen leerden je om nooit je arm op te heffen naar je man. De man mag zijn vrouw slaan, maar andersom is de grootste vernedering die een man kan overkomen. De ringen om je benen leerden je om je plek te kennen; thuis. Ik ben blij dat mijn wieg niet in het Loango koninkrijk stond.