Zuid-Amerika heeft een geheim hoekje. Een plek waar vrijwel niemand naartoe gaat, vandaan komt, of zelfs maar van gehoord heeft. Zeg je dat je ernaar onderweg bent dan krijg je voornamelijk lege blikken en vragen als “Waar ligt dat eiland?” en “Ga je naar Afrika?”. Toch is dit hoekje bestaande uit de landen Guyana, Suriname en Frans-Guyana erg de moeite waard.

Dat het in de regio onbekend is heeft voornamelijk te maken met het feit dat de Guyanas hun blik richting zee hebben gericht; cultureel en economisch gezien zijn ze vooral verbonden met de Cariben. Ook qua taal, met respectievelijk Engels, Nederlands en Frans, zijn ze een vreemde eend in de Zuid-Amerikaanse bijt. Dat het door reizigers wordt overgeslagen heeft mogelijk te maken met het feit dat het onbekend is, duurder dan bekende backpack-landen als Bolivia, Ecuador en Peru, en een actief toeristenbeleid en goede infrastructuur ontbreekt. Reizen vergt dus ofwel een flinke zak geld, als je alles georganiseerd wil hebben, ofwel een redelijke dosis zelfstandigheid, aangevuld met geduld, flexibiliteit en een vleugje lef. Maar ik kon het ook ;).

Ook al doen ze het amper, de landen hebben veel om te promoten. Bijna negentig procent van het gebied bestaat uit regenwoud, met een ongekende biodiversiteit. Het is het leefgebied van ‘s werelds meest bedreigde soorten en een ongeëvenaarde plaats voor het bekijken van wilde dieren zoals de jaguar, poema, reuzenotter, zwarte kaaiman, zeeschildpadden en heel veel vogels. Bovendien zorg de roerige geschiedenis en mix van inheemse, Afrikaanse, Aziatische en westerse culturen voor een bijzondere diversiteit. Hoogste tijd om dit geheime hoekje nog eens in de spotlight te zetten. De highlights:

1. Kaieteur

De naam van de voormalig Britse kolonie Guyana betekent ‘het land van vele wateren’. Hét hoogtepunt van Guyana, in zichzelf al meer dan genoeg reden om naar deze uithoek af te reizen, bestaat dan ook uit water, heul veul water. Hoog is het trouwens ook, de hoogste ‘single drop’ waterval ter wereld: Kaieteur.

Je kunt er vanuit Georgetown lopend/bussend/varend naartoe in een dag of vier, of in een uur met het zeepkistje. Kaieteur ligt midden in het ongerepte oerwoud. Geen hekjes, geen bordjes, geen verkopers en zelfs geen toeristen. Zorg dat je een nacht blijft in het guesthouse op enkele meters van de waterval en je hebt Kaieteur helemaal voor jezelf. Tegen zonsondergang vormen zich zwarte wolken in de lucht. Geen regen, maar duizenden zwaluwen die de nacht komen doorbrengen achter de waterval. Als kamikaze-piloten laten ze zich uit de lucht vallen en verdwijnen achter de waterval. Wat later, als de volle maan aan de hemel staat, verschijnt er in de nevel van het neerstortende water een regenboog. Voeten in het water, het geluid van het donderende water, en een glaasje El Dorado rum om het af te maken. Een ontmoeting om nooit te vergeten…

2. Suriname

Eigenlijk is alles aan Suriname leuk, en voor je het weet ben je er vier weken. Behalve die ontiegelijke vochtige hitte dan. Dit kleinste onafhankelijke land van Zuid-Amerika, het land van goud en bauxiet, plantages en oerwoud, Hindoestanen en Javanen, stadscreolen en boslandcreolen, Chinezen en inheemsen, roti en bami, Borgoe en Parbo, zangvogeltjes en vogelspinnen, Nederlands en Sranan Tongo, van ongelooflijk vriendelijke, opgewekte, gastvrije, grappige Surinamers (zélfs het douanepersoneel, toch vrijwel universeel onvriendelijk) heeft voor altijd een tuintje in mijn hart.

Paramaribo is het kloppende hart van de regio en dé uitvalsbasis om de Guyanas en de diverse bezienswaardigheden rondom Paramaribo te bezoeken, maar trek zeker ook het prachtige binnenland in om iets mee te krijgen van het jungleleven en de Marroncultuur. De Marrons, of boslandcreolen, zijn afstammelingen van gevluchte slaven en het leven in de dorpjes in de binnenlanden is nog grotendeels gelijk aan dat van hun voorouders. De Marroncultuur in Suriname wordt ook wel best bewaarde stukje Afrika buiten Afrika genoemd.

3. Iles du Salut

In het nog altijd Franse Frans-Guyana ligt de voormalige strafkolonie Iles du Salut, bij velen bekend door het boek, en de film, Papillon. Deze drie eilandjes liggen ongeveer vijftien kilometer van het vasteland. Tussen 1854 en 1938 zijn hier in het kader van ‘opgeruimd staat netjes’ ruim 80.000 (deels politieke) gevangenen naartoe gebracht vanuit Frankrijk. Door de onmenselijke condities zag het merendeel Frankrijk nooit meer terug en eindigde als haaienvoer.

De gevangenisgebouwen zijn nu helemaal vervallen en overwoekerd door jungle. Apen, spinnen en agoeti’s zijn de belangrijkste bewoners. Moederziel alleen zwierf ik door het verlaten gevangeniscomplex op st. Joseph. Hoewel ik wist dat er op slechts een paar minuten afstand een catamaran vol feestende bezoekers en rum punch op me wachtte om me terug te brengen naar het vasteland was het, met de gruwelijke geschiedenis in het achterhoofd, haast onwerkelijk en behoorlijk eng om door de met spinnenwebben beklede ruïnes te dwalen.

4. Raketlancering

Een raketlancering vlak voor je neus, in Frans-Guyana is het mogelijk. Hier ligt namelijk het Centre Spatial Guyanais; het lanceercentrum van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA. Vanwege de korte afstand tot de evenaar en dus snellere draaiing van de aarde vliegen raketten hier extra snel de lucht in. Driekwart van alle commerciële satellieten wordt hier dan ook gelanceerd.

En het mooie is, het bijwonen van een lancering is helemaal gratis! Je wordt zelfs opgehaald en weer thuisgebracht (vanuit de hoofdstad Cayenne dan). Het enige wat je ervoor moet doen is een mailtje sturen naar het lanceercentrum waarop je te horen krijgt wanneer de eerstvolgende lancering is en hoe je een uitnodiging kunt bemachtigen.

5. Eten en drinken

Hoewel in mijn ogen niks, en waarschijnlijk nooit meer, kan tippen aan de Trinidadiaanse keuken, is het ook in de Guyanas prima eten. In Suriname eet je je natuurlijk ongans aan de roti. Nou is er nog heel veel meer, maar van roti krijg ik persoonlijk nooit genoeg. Combineert uitstekend met het Parbo Chiller Lime bier. In Guyana is de roti meer zoals die in Trinidad, gevarieerder dan de Surinaamse aardappelen-en-kousenband. Maak hier niet de fout om die rooie dingen aan te zien voor tomaatjes, je staat de komende twee uur in brand. Ben je toevallig in Georgetown ga dan vooral naar de Hindoestaanse Shanta’s Puri Shop om te eten, eten, eten en nog een beetje meer te eten.

Guyana is bovendien het land van ’s werelds beste rum. Heb je, zoals ik, een groot zwak voor rum, dan is een bezoek aan de El Dorado rumfabriek natuurlijk een absolute must. Een tour die duur verkocht wordt door de op geld beluste reisbureautjes maar voor een schijntje zelf te regelen is. Je krijgt het hele distilleerproces te zien, mag daarna nog proeven ook, en gaat met een heus certificaat naar huis. Voortaan ben je een ‘officiële kenner van Demerara Rums’ (ik twijfel nog of dit goed staat op mijn cv).

Frans-Guyana was even afzien, de uitzondering op de ‘Gastronomisch Genieten in de Guyanas’ regel. Behalve dan als je maar geen genoeg kunt krijgen van wit stokbrood en crêpes en dol bent op geplette kleffe friet op je broodje hamburger-zonder-hamburger. Wel hebben ze hier de goede gewoonte om zaken als vanille en fruit in de rum te stoppen. Daar kan ik wel wat mee.

Van A naar B:

Leuk hoor, al die bezienswaardigheden, maar hoe kom je nu van het één naar het ander? Dat vergt gezien de beperkte infrastructuur en het ontbrekende toerisme inderdaad nog wel eens wat moeite.

De Guyanas zijn van elkaar gescheiden door water, en in beide gevallen wordt de grens dus middels een boot(je) overgestoken. De reis van Georgetown naar Paramaribo, en van Paramaribo naar Cayenne vereist vooral veel geduld en vertrouwen.

Geduld omdat het busje dat je om 3 uur ’s nachts zou ophalen bij het guesthouse in Georgetown zeker een uur later komt opdagen. Om vervolgens een straat verderop nog eens een uur stil te gaan staan, wachtend op een passagier. Die niet op komt dagen. Geduld omdat de busjes tussen Paramaribo en Cayenne pas rijden als ze vol zijn, dit kan een half uur duren, maar ook een halve dag. De uren die ik in Cayenne zat te wachten in mijn busje heb ik besteed aan het repareren van mijn inmiddels totaal versleten garderobe.

Vertrouwen dat je die ferry van Guyana naar Suriname die maar eenmaal per dag gaat toch nog gaat halen. Ook al haalt de chauffeur, die al met twee uur vertraging begon, onderweg her en der nog wat mensen en boodschappen op. En rijdt hij nog es terug voor vergeten mensen en boodschappen. Vertrouwen dat je daadwerkelijk naar de grens gaat, ook al word je onderweg minstens drie keer overgeheveld van het ene busjes in het andere busje. Vertrouwen ook dat hij ondanks de duivelse snelheid en snoeiharde muziek nog iets van het verkeer meekrijgt. En vertrouwen dat dat hele kleine bootje waar jij en je rugzak moederziel alleen inzitten met twee onverstaanbare want slechts Franssprekende mannetjes je echt weer van Frans-Guyana naar Suriname brengt.

Uiteindelijk komt, uiteraard, alles goed en kom je exact één minuut voor het vertrekken van de ferry aan. Voor beide reizen, van Georgetown naar Paramaribo en Paramaribo naar Cayenne ben je in totaal ongeveer een etmaal kwijt. Busjes zijn makkelijk te regelen via hostels en reisgidsen. In Guyana en Suriname zijn verder taxi’s en busjes prima vervoersmiddelen. In Frans-Guyana wordt het wat lastiger, daar is liften en carpoolen eigenlijk de normale gang van zaken. Nou ben ik een liftheld op sokken, maar gelukkig kon ik voor het stuk van de grens naar Cayenne gebruikmaken van de kennis en kunde van een mede-couchsurfer en Frans-Guyana-deskundige en kwam ik in de kofferbak van een auto, én op de plaats van bestemming, terecht.

Minpuntjes:

Is er ook iets niet leuk in de Guyanas? Tuurlijk, bijvoorbeeld die kleffe geplette friet op een broodje. Een grof schandaal vind ik dat. Frans-Guyana heeft nog wel een paar minpuntjes. Zo is het peperduur, met een prijsniveau van ongeveer 130% van Frankrijk. Qua overnachting ben je aangewezen op dure hotels, of couchsurfen. En het is en blijft Frankrijk, en dus spreekt men, zelfs in hotels en reisbureautjes, Frans en werkelijk niks anders dan Frans. Is van je school-Frans niet meer blijven hangen dan ‘Je veux une glace’, zoals bij moi, dan zul je dus niet alles, of eigenlijk zo goed als niks, begrijpen, en moet je het bij raketlanceringen en duivelseilanden doen met de informatie uit je reisgids.

Guyana heeft de natuurliefhebber veel te bieden, maar dit vereist ofwel een enorme zak geld, ofwel een enorm goede voorbereiding (en enorme zak met geld), of gewoon meer lef dan ik heb. Omdat er vrijwel geen toeristen zijn in Guyana (ik trof slechts één dwalende Belg, voor de rest wat expats en vakantievierende geëmigreerde Guyanezen) ben je als eenling veroordeeld tot het aansluiten bij tours die al gaan, en dat zijn er niet veel. Mijn poging om over land naar Kaieteur te gaan is om deze reden gestrand, en ook het Iwokrama regenwoud is niet gelukt. De prijzen die hiervoor werden gevraagd waren exorbitant hoog, en dan nóg moest ik op eigen houtje, met nachtbussen en busjes, in het regenwoud zien te komen.

Bovendien is Guyana niet het meest vriendelijke land waar ik ooit geweest ben. Nou was ik er slechts een week, en ook nog alleen in de hoofdstad, dus dat zegt natuurlijk niks over het complete land, maar welkom voelde ik me niet. In Georgetown staan de meest prachtige sprookjesachtige gebouwen, die na een kleine opknapbeurt zo naar de Efteling kunnen, maar de stad is verpauperd en smerig en de sfeer grimmig. Het uitzicht vanuit mijn kamer in het guesthouse was dan ook tekenend: een Guyanese gevangenis.

Over Suriname zoals ik al zei niks dan goeds, al zou een koel briesje fijn zijn, en mag er best af en toe pompoen in de roti. Maar ook hier weinig toerisme en zul je, in ieder geval buiten het hoofdseizoen, moeten aansluiten bij tours waar zich al mensen voor hebben ingeschreven. Voor alle drie de landen geldt dan ook dat als je beperkte tijd hebt en zo veel mogelijk in zo kort mogelijke tijd gezien wilt hebben, het wellicht handig is om van tevoren al te gaan plannen en boeken. Of heel veel vrienden mee te nemen!

Hoe dan ook, ik zou vooral gaan. Inmiddels heb ik HIER onder het kopje Guyanas de nodige links toegevoegd die handig zouden kunnen zijn. Rest me alleen nog je een hele goede reis toe te wensen. Laat me vooral even weten hoe het was, en wat ik nog allemaal gemist heb!