Also in English, y Español.
In opdracht van Colombia Facíl deed ik een tweedaagse excursie met Omshanty. Het verslag van deze indrukwekkende trip volgt in twee delen. 

---

Een regenachtige ochtend in Leticia. Ik pak mijn paraplu en ga op weg. Na al die kilometers door de jungle is het weer  tijd voor een mini-vakantie. Het regent al dagen, ik hoop dat we het de komende tijd een beetje droog houden.

Ik wacht op het busje dat me elf kilometer verderop naar de jungle-lodge Omshanty brengt. Een motocarro (tuk-tuk) komt voorbij en vraagt waar ik naartoe ga. Ach vooruit, het is immers vakantie, laat ik de comfortabele weg kiezen. Ik ben eigenlijk ook al veel te laat. En het regent bovendien. Voor 10.000 peso’s (ongeveer € 3,50) word ik voor de deur van Omshanty afgezet. Daar word ik onmiddellijk in laarzen gestoken, krijg ik mijn hangmat en muskietennet overhandigd en ga ik op pad met Huitoto-gids Cornelio.

De paden op, de jungle in…

We verlaten de verharde weg en lopen via een modderig paadje de jungle in. Al ploeterend en glibberend door de modder besef ik dat dit geen vakantie wordt om uit te rusten. Cornelio vraagt wat ik graag wil leren tijdens deze trip. Ik bedenk me dat ik al tientallen keren over de verharde ‘Kilometer’weg ben geweest, maar geen idee heb wat er zich erachter allemaal afspeelt. Ik wil dus graag wat meer te weten komen over het leven hier in de jungle, rondom Leticia. En over de Huitoto cultuur. Geen probleem, aldus Cornelio, en hij begint te vertellen.

Ik leer onder meer dat de Huitoto’s oorspronkelijk uit La Chorrera komen, meer dan vijfhonderd kilometer hier vandaan. Tijdens de rubber ‘boom’ begin twintigste eeuw, toen de inheemse bevolking massaal als slaaf werd ingezet om Europa en de VS van autobanden te voorzien, en stammen in korte tijd gedecimeerd werden, zijn vele Huitoto’s naar Peru vervoerd. Daar is nu nog altijd een Huitoto gemeenschap te vinden. Enkelen zijn op een gegeven moment weer aan de terugtocht naar huis begonnen en onderweg blijven hangen. De gemeenschap in Leticia, bestaande uit ongeveer tweehonderd families, is daar een voorbeeld van.

Na zo’n anderhalf uur lopen komen we aan bij de Tacana-rivier en vervolgen we de reis per kano. Onderweg pikt Cornelio een plastic flesje op uit het water. Ik ben blij verrast, zwerfvuil is in Leticia een groot probleem, en af en toe vrees ik dat al het plastic tussen het groen zo gewoon is dat het inmiddels als onderdeel van de natuur wordt gezien. Cornelio maakt zich ook zorgen over dit probleem, en draagt zijn steentje bij door op te ruimen wat hij tegenkomt.

Als we aankomen bij het huis van Cornelio en zijn vrouw en twee jonge kinderen wordt mijn hangmat opgehangen in de ‘maloquita’, een eenvoudig traditioneel huis met aarden vloer en een dak van gevlochten palmbladeren. Terwijl we brandhout zoeken voor de lunch vertelt Cornelio dat ik de zesde toerist ben die zijn huis bezoekt. Een jaar heeft hij rondgelopen met het plan om zijn huis, en alle mooie dingen die de Amazone te bieden heeft, te delen met vreemdelingen. Sinds januari is dit plan dankzij de samenwerking met Omshanty, in 1999 geopend als eerste hostel van Leticia, werkelijkheid. Op deze manier kan hij, terwijl hij zelf niet in de gelegenheid is om te reizen, toch kennismaken met de rest van de wereld, zijn ervaring en kennis delen, en nieuwe culturen en gewoonten leren kennen. En zo zijn zijn woorden te horen, via mijn stem, in Nederland, en zullen de mijne, via zijn stem, rondgaan in de Amazone. Mooi, vind ik.

Met bolle wangen en groene tanden

Een belangrijk onderdeel van de Huitoto cultuur is ‘mambe’. Mambe is een groen poeder; fijngestampte geroosterde cocabladeren gemengd met de as van ‘Yarumo’ bladeren. Broer Mario heeft zich bij ons gezelschap aangesloten en met z’n drieën gaan we op weg om een mand vol cocabladeren te verzamelen. Eenmaal terug storten de broers zich op het proces van roosteren, stampen, malen, filteren en mengen, totdat ook het laatste korreltje in fijn groen poeder is veranderd. Inmiddels is het donker en zitten we met het licht van een klein kaarsje op onze kleine houten bankjes om de emmer vol ‘mambe’. Als gast mag ik beginnen. Eerst een klein druppeltje ‘ambil’, zwart stroperig pikant spul gemaakt van gekookte tabaksbladeren. Dit is onlosmakelijk verbonden met mambe, het zuivert en geeft kracht. Dan een lepeltje van het groene poeder, onder mijn tong zodat het langzaam via het speeksel oplost. Ik kan niet zeggen dat ik een effect merk, maar aangezien ik bang ben de hele nacht stuiterend van de energie in mijn hangmat te liggen koekeloeren hou ik het hierbij voor nu, morgen weer een dag!

De mannen stoppen hun wangen vol met het groene goedje en ik doe mijn uiterste best om het gemompel te kunnen verstaan als ze met bolle wangen en groene tanden het verhaal van de oorsprong van mambe vertellen. “Ooit was er de Boom van Overvloed, door God gegeven, die ervoor zorgde dat de mensheid niks te kort kwam. Wat ze ook maar nodig hadden, ze plukten het van de boom en men leefde zonder ook maar enige zorg. Ziektes en honger bestonden niet, God zorgde voor zijn mensen. Maar de mens toonde geen waardering, werd arrogant, en God besloot het over een andere boeg te gooien. Dan zorg maar lekker voor jezelf, weg met die boom! Vanaf nu moest de mens moeite gaan doen om te overleven, zijn eigen eten verbouwen, hout verzamelen om een huis te bouwen, en oplossingen zoeken tegen ziektes. Om de worstelende mens enigszins te helpen schiep God twee planten, coca en tabak, die kracht geven, en helpen om helder te denken.”

Natuurlijk zijn ze bekend met de negatieve faam die de cocaplant heeft. Maar zoals bij bijna alles kun je iets ten kwade gebruiken, of ten goede. Zij kiezen voor het laatste en voor de Huitoto’s is de plant, die barst van de vitamine en voedingsstoffen, heilig. “Ook als jij hier niet was zouden we nu zo zitten, dit is geen show die we opvoeren, maar een belangrijk onderdeel van ons leven.” Mambe wordt gebruikt om te praten; om verhalen te vertellen van vroeger, of te discussiëren over het hier en nu, wat er goed gaat en wat er beter kan, om helder te kunnen denken en oplossingen te vinden. Maar ook om je te concentreren op een moeilijke taak, om hard te kunnen werken, en zo te zorgen voor voedsel, onderdak en een goed leven.

We praten nog even verder, over het milieu, duurzaam leven, en de jungle-trip die voor morgen op het programma staat, tot bij mij de energie opraakt om me te concentreren op het Spaans (misschien had ik toch iets meer mambe moeten proberen?) en ik me terugtrek in mijn, opvallend comfortabele, hangmat. Morgen trekken we verder de jungle in, tijdens de mambe-sessie hebben de broers het universum al verzocht om een succesvolle tocht, en bizarre insecten (mijn wens), ik ben benieuwd…

Deel 2: Braziliaans survivallen