Een weekje was ik er maar, op het Rumeiland, en ik zal dan ook niet beweren nu veel van Jamaica te weten. Wel weet ik, door een bezoek aan het eeuwenoude Appleton Estate, weer iets meer over rum! Tijd voor een klein rum-college…

Suikerriet

Heb je het over de geschiedenis van rum dan heb je het over de geschiedenis van suiker. Rum komt namelijk voort uit suikerriet. Ver voor het begin van onze jaartelling gebruikte men deze ‘suikerstengels’ al in Nieuw Guinea, en via India werden ze door de Arabieren naar het Middelandse Zeegebied gebracht. Pas door de Kruistochten in de elfde eeuw werd rietsuiker bekend in ons land. Het exotische, en extreem dure, kruid werd in eerste instantie vooral gebruikt als geneesmiddel en was te koop bij de apotheek.

In 1493, tijdens zijn tweede reis naar Amerika nam Columbus suikerriet mee van de Canarische eilanden en plantte het in de Dominicaanse Republiek. De Caribische eilanden bleken erg geschikt voor de suikerrietteelt en al snel schoten de plantages uit de grond. Het werd een goudmijn, maar ook een bron van oorlog tussen de Engelsen, Spanjaarden en Nederlanders, en het begin van een grootscheepse handel in slaven, die de plantages moesten bewerken.

Van riet naar rum

De rietstengels worden geperst om het suikerrietsap eruit te krijgen. Tijdens de Appleton Estate Rum Tour mag alles geproefd worden en dit sap smaakt fris en, uiteraard, zoet. Het suikerrietsap wordt vervolgens tweemaal gekookt waardoor zich suikerkristallen vormen. Dit ingekookte donkerbruine goedje smaakt naar drop! Door te centrifugeren worden de suikerkristallen (rietsuiker) gescheiden van een bijna zwarte stroperige substantie; melasse.

Melasse werd lange tijd gezien als afval en weggegooid, het ging immers om de suiker. Tot men in de zeventiende eeuw ontdekte dat er drank van te maken valt. Door fermentatie (gisting van suiker in de melasse) ontstaat alcohol en door distillatie wordt de alcohol ‘versterkt’. Alcohol heeft een lager kookpunt dan water en zal daarom bij verhitting eerder verdampen. Het opgevangen distillaat, de rum, heeft dan een hoger alcoholpercentage.

The angels share

Er wordt gebruik gemaakt van twee soorten distillatie. De keteldistillatie is de ouderwetse manier, waar steeds eenmalig een mengsel gescheiden wordt in twee delen. Het zorgt voor een rijke smaak, en levert een alcoholpercentage op tot zo’n 60%. Op deze manier worden de meeste donkere rums gedistilleerd. De kolomdestillatie is een moderne variant, dit is een continu en meer gereguleerd proces waarbij de damp wordt opgevangen in een kolom. Dit levert een alchoholpercentage op tot 95%, en is de manier waarop de meeste lichte rums tot stand komen.

Na distillatie blijft er een kleurloze drank over die weer donkerder en zachter van smaak wordt naarmate ‘ie langer ligt in eikenhouten vaten. Tijdens het rijpen verdampt er elk jaar een beetje rum, zo’n 2 tot 6%. Dit wordt the angels share genoemd (ook een aardige film trouwens). De oudste rum die Appleton tot nu toe heeft verkocht heeft maar liefst vijftig jaar liggen rijpen en is in 2012 in kleine oplage op de markt gebracht ter ere van de vijftigjarige onafhankelijkheid van Jamaica. Wil je zo’n fles, dan kun je ‘em hier bestellen…als je er meer dan vierduizend euro voor overhebt tenminste.

Rumbullion

Waar de naam ‘rum’ vandaan komt is niet helemaal zeker, maar waarschijnlijk is het een afkorting van rumbullion of rumbustion. Deze woorden waren in de periode dat rum ontstond in het Engels slang voor ‘tumult’, of ‘herrie’. Logisch als je bedenkt dat rum veelal geassocieerd werd met zeemannen en luidruchtige café’s (bordelen). Rum werd beschouwd als een drankje dat hielp tegen alle tropenkwaaltjes, en eigenaren van suikerplantages verkochten de drank, die vooral door de slaven werd gebruikt, tegen lage prijzen aan de marine.

Rum bleek bovendien, in tegenstelling tot wijn en bier, erg goed houdbaar aan boord, en werd zelfs beter naarmate het langer in de houten vaten lag te schommelen. Vanaf de inname van Jamaica door de Engelsen in 1655 werd het bier aan boord (dat bederfbaar water verving) dan ook al snel vervangen door rum. Zeemannen van de Royal Navy kregen dagelijks een portie rum van 280 ml. De rum werd zo over de hele wereld verscheept en aan het eind van de zeventiende eeuw was er een levendige wereldwijde rumhandel. Het rumrantsoen, hoewel inmiddels tweemaal gehalveerd, is pas in 1970 door de Royal Navy afgeschaft, omdat het niet meer verenigbaar zou zijn met de werkzaamheden van de hedendaagse marine.

Appleton Estate

Appleton is een van de bekendste rums van Jamaica. De suikerrietplantage bestond al in 1655, het jaar dat de Engelsen het eiland Jamaica van de Spanjaarden veroverden, en sinds 1749 wordt er rum geproduceerd. Het bedrijf bezit een plantage van 4400 hectare en produceert ongeveer 10 miljoen liter rum per jaar. De rietsuiker en suikerrietpulp wordt verkocht.

Het is de tweede ‘rumfabriek’ die ik bezoek, na de Demarara Distillery in Georgetown, Guyana. Appleton is een stuk gelikter, waarschijnlijk ook door de hordes toeristen die hier jaarlijks doorheen komen. Waar je in Guyana met een haarnetje en valhelm door allerlei grote ratelende pruttelende stellages klimt en zo ongeveer met je neus in de rum-to-be hangt, is hier een keurig toeristenpad. Het is een ontzettend goed georganiseerde, leuke, informatieve én smakelijke rondleiding, met een rumpunch om je welkom te heten, diverse proefmomenten onderweg, en een zeer uitgebreide proeverij (en inkoperij) op het einde!

Mijn collectie is dan ook, net als mijn kennis, weer een beetje gegroeid. Ga je ook? Neem dan even een fles Cocomania voor me mee. En de Coconut Rum Cream. Lief van je ;)

Proost, op jullie gezondheid!

PS Mijn gelijknamige vakantieboek, Het Rumeiland van Simon Vestdijk, viel me helaas nogal tegen wegens warrig taalgebruik en verhaal.