Nu de winter (film kijken onder een dekentje) weer overgaat in de zomer (boek lezen in ’t zonnetje) is het tijd voor wat bijzondere boeken in de categorie ‘explore, dream, discover’.

 

Naar Timboektoe – Kira Salak

Kira peddelt in haar eentje vanuit de Malinese stad Oud Ségou naar Timboektoe, een tocht van bijna duizend kilometer in de vaarsporen van ontdekkingsreiziger Mungo Park, die twee eeuwen geleden het geheim van de Niger probeerde te ontraadselen.

Toen ik het boek kreeg aangeraden was ik sceptisch, ‘vast een wit meisje op zoek naar zogenaamde nobele wilde authentieke stammen’. Ik had het mis. En las het in één ruk uit. Ik mag Kira wel, ze reflecteert de hele reis op haar eigen angsten en behoeften. Bovendien komt Alexine Tinne nog heel even voorbij, als eerste vrouw die een poging waagde Timboektoe te bereiken.

“Mijn tocht leert me nederigheid. Ik begin met oogverblindende helderheid in te zien hoe weinig ik feitelijk nodig heb en hoe hevig het Westen me ervan probeert te overtuigen dat het anders is. Ons wordt geleerd dat we bepaalde dingen nodig hebben als we ons lekker, veilig en gelukkig willen voelen. En het draait dus allemaal om angst. Om niet de goede spullen te hebben, om minder te hebben dan de ander, angst om hoe we eruitzien, om hoe we klinken.”

“Ik wil dat stilstaande leven vermijden. Ik wil dat de wereld me altijd het nieuwe, het betoverende van het onbekende biedt. Dat betekent een pad dat alleen maar door mijn angsten heen kan voeren. Waar zekerheden en garanties bestaan zal ik die onbekende wereld nooit leren kennen.”

(Het contrast met ‘Wie (niet) reist is gek‘, dat ik in dezelfde week las, kon niet groter zijn. Ap Dijksterhuis zoekt het paradijs buiten zichzelf en reduceert reizen tot een narcistisch verzamelen van zoveel mogelijk prikkels om jezelf en ‘de sores’ even te vergeten. Kon er helemaal niks mee, dit boek.)

 

Zoektocht naar het Paradijs – Arita Baaijens

Ook iemand die ik mag, ontdekkingsreiziger en bioloog Arita Baaijens. (zie haar website) Arita omcirkelt het hele Altai gebergte te paard, vijftienhonderd kilometer door moeilijk bereikbare gebieden in Kazachstan, China, Mongolië en Rusland, op zoek naar het aards paradijs Shambhala. Het geloof van lokale bewoners in bezielde natuur brengt haar in conflict met de wetenschapper in zichzelf. Ze vraagt zich onder andere af hoe fantasie zich van de werkelijkheid onderscheidt, en of wetenschap het monopolie op waarheid bezit. Ze pleit voor het ‘rewilden’ van de westerse geest. En ze deelt mijn voorliefde voor immense lege landschappen.

“Ik verlang naar een minder kille wereld, eentje waar ruimte is voor het onzegbare, het wilde, het ontembare en het miraculeuze.” “Je kunt je afsluiten voor het onderhuidse, maar daarmee is de invloed van het onbegrijpelijke, het impliciete dat ontsnapt aan de rede, nog niet verdwenen. Het leven draait om onbegrijpelijkheid en om de ruimte tussen het vaste. Nederlanders willen transparantie en logische verklaringen, zo zit de wereld niet in elkaar. Geen gevolg geven aan oproep je te verstaan met onbewuste krachten, afsluiten van bronnen van de verbeelding, leidt tot geestelijke armoede en vage verlangens, verlangens die de motor vormden achter mijn zoektocht naar het paradijs.”

“De kunst is te leren leven op de grens van het onbekende en aan de rand van het mysterie, daar waar ontdekkingen plaatsvinden.” “Waar vragen niet op antwoorden wachten maar richting geven aan de zoektocht die nooit ten einde komt.”

 

Memorije van’t geen bij mijn tijt is voorgevallen – Elisabeth van der Woude

Iets wat minder lekker leest maar wel heel boeiend is, is dit oudste reisverslag van een Nederlandse vrouw.  Elisabeth vertrekt in 1676, als negentienjarige, met haar familie vanuit Heerhugowaard naar de ‘Wilde Kust’ om daar een kolonie aan de Oyapoc te stichten, de huidige grensrivier tussen Frans-Guyana en Brazilië.

Het gaat allemaal niet helemaal van een leien dakje. Vanuit Texel vertrekt de familie (met 5 meijden, 45 knechts, 3 paerden, 6 koeje, enige schapen een een partij honders en duijven) in een vloot van vijftig schepen richting Noord-Spanje, van waaruit zes schepen naar Frans-Guyana gaan. Haar vader en zus overlijden onderweg en bij aankomst in Guyana zijn zestig van de 350 mensen overleden. Elisabeth en haar broer worden ook ziek maar overleven het. Al een half jaar na aankomst is Elisabeth weer terug in Nederland, haar broer achterlatend in de kolonie (die al snel veroverd en verwoest wordt door de Fransen). Haar thuisreis verloopt ook niet al te lekker, haar schip wordt gekaapt en Elisabeth wordt enige tijd gevangen gehouden door de beruchte Duinkerkse kaperkapitein Jean Bart.

Wat mij vooral is bijgebleven is dat er continu oorlog was, met de Engelsen en de Fransen, en dat het ontzettend koud en nat was in Nederland. Er waren om de haverklap overstromingen, en de Zuiderzee was maandenlang bevroren. Zo liep op 20 maart een boer met 150 varkens van Stavoren naar Enkhuizen over het ijs…

 

Journey of the Pink Dolphins – Sy Montgomery

Dit boek las ik toen ik de laatste keer in Colombia was en het was natuurlijk alleen al interessant omdat ik middenin de Amazone zat en al vele verhalen had gehoord over de mystieke roze dolfijnen. Deze dolfijnen staan bekend om hun toverkunsten en kunnen je bijvoorbeeld, meestal vermomd als witte man met hoed, meelokken naar Atlanta, de onderwaterwereld. (Meer hierover in Toverland)

Sy Montgomery duikt de Amazone in, op zoek naar de vele verhalen over de roze dolfijnen. Ze onderzoekt zowel de historie en het gedrag van deze dieren, als de bedreigingen waar ze mee te maken hebben, maar ook de vele mythen en legendes die rondgaan in het Amazonegebied. Ze praat met biologen, natuurbeschermers, lokale leiders en sjamanen en probeert met behulp van ayahuasca in contact te komen met de dolfijnen.

Ik vond het een prachtig boek, het zou eigenlijk nog eens in het Nederlands vertaald moeten worden. Het gaat goed samen met een bijzondere documentaire die ik onlangs zag over deze dolfijnen; ‘A River Below‘. Deze gepassioneerde ode aan de roze dolfijn laat de Amazone zien in al haar complexiteit en strijd die geleverd wordt om dit dier voor uitsterven te behoeden.

 

To the Heart of the Amazon – Valerie Meikle

Meer Amazone, en meer peddelen, vind je in dit boek van ‘free spirit’ Valerie Meikle, die ik Leticia ontmoette en wiens boek ik daar kocht.

De van oorsprong Engelse Valerie woont sinds 1959 in Colombia en heeft er al een bewogen leven opzitten als ze de kunstenaar Miguel ontmoet en met hem, op haar zesenvijftigste, in een houten kano stapt en vijf maanden lang de Putumayo rivier afpeddelt tot ze in Leticia de Amazonerivier bereiken, vijftienhonderd kilometer verder.

Ze gaat onverschrokken op weg, met het vertrouwen dat het allemaal wel goed komt, en beschrijft de de wereld van hallucinogene planten, malaria, sjamanen, jaguars en dolfijnen. Ze nemen deel aan vele ayahuasca rituelen, voor Miguel een van de redenen van deze tocht, om zo van zijn epilepsie te genezen.

“We believed the dangers on the way were no more and no less than the dangers that exist in life. The fact that we are alive exposes us to certain dangers, but to live fully is to open oneself up to risk. When we continiously avoid taking risks, when we persist in closing ourselves off to the unexpected, the unknown, our life is stifled and our existence becomes nothing more than a dull routine. Not taking risks becomes a habit and habits so easily turn into addictions. The accticion of ‘playing it safe’ blunts our life and is an insult to our life force energy, which renews itself every time we put our trust in it: every time we take a risk.”

Valerie koos voor de vrijheid van haar eigen leven en heeft ingrijpende persoonlijke beslissingen gemaakt. Niet zonder gevolgen, voor haar, en voor haar twee toen nog jonge kinderen. Haar dochter heeft onlangs de documentaire ‘Amazona‘ gemaakt haar moeder’s leven, moederschap en de balans tussen vrijheid en verantwoordelijkheid.

 

Onder de Paramariboom – Johan Fretz

Nou zijn er ook mannen die boeken schrijven, en het is goed om er daar af en toe eentje van te lezen om zo een inkijkje te krijgen in die mysterieuze wereld. Onder de Paramariboom vond ik een heel mooi exemplaar. Johannes’ omschrijving van Suriname was voor mij herkenbaar, het boek is luchtig en hartverwarmend, en zijn persoonlijke zoektocht ontroerend.

In dit boek, een mengvorm van verbeelding en werkelijkheid, beschrijft Johannes zijn reis door Suriname, maar vooral ook zijn zoektocht naar zijn identiteit. Toen hij jong was antwoordde hij op de vraag waar hij vandaan kwam: ‘papa komt uit Den Haag en mama komt uit De Paramariboom, dat is een boom aan de andere kant van de zee en in die boom groeien zwarte mensen zoals mama en Ruud Gullit!‘ Maar hij is een Nederlander, zoals de rest, en wilde erbij horen: “Ik ben niet een van de anderen, ik ben een van jullie.” Hij leerde om niet op te vallen, zich aan te passen als een kameleon.

Op zijn negenentwintigste gaat hij voor het eerst naar Suriname, met zijn moeder, en dan vliegen de luiken open. Een diep weggestopt deel van hem, het Surinaamse deel, het deel van zijn moeder die tijdens zijn jeugd leed aan zware depressies, komt naar buiten , wat het mogelijk maakt zich te verzoenen met zijn oorsprong.

“Weet je, mama: het kost…zo…veel…energie. Altijd maar iets te moeten zeggen, doen. Om te laten zien dat het oké is. Dat ik oké ben. Dat ik jou niet ben. Dat ik niet ben waar ik vandaan kom.”

‘De zachtmoedige radicaal’, noemt hij zichzelf in een solo-voorstelling. In een interview: “Ik leef in een land waar ik soms het gevoel heb dat ik moet kiezen tussen hoofd en onderbuik. Maar daartussen zit het hart. Dat wordt vaak overgeslagen maar in Suriname leerde ik dat het hart er mag zijn en meetelt. Daarom durf ik nu radicaler voor mijn zachtmoedigheid te staan.” Ik ben behoorlijk om…

Deze boeken heb ik al uit, dus kom maar door met die tips voor de komende zomer!

PS Vriendjes worden op GoodReads?