Deze zin, maar dan in het Frans, zul je in Congo niet horen. Congo heeft namelijk de oorlog aan de plastic zak verklaard en sinds 2011 de productie, invoer, verkoop en het gebruik van plastic tasjes bij wet verboden. Ga je naar de supermarkt dan zorg je dat je genoeg boodschappentassen bij je hebt. Kom je tekort? Voor ongeveer €1,50 kun je een grote herbruikbare shopper kopen. De ‘baguettes’ in de straat krijg je in een stukje papier, en koop je groente of fruit, of bijvoorbeeld kleding, dan krijg je dit zonder enige verpakking in handen gedrukt.

Nationale bloem

Toen de Zweed Sten Gustaf Thulin in 1960 op het lumineuze idee kwam om een eenvoudige maar oh zo handige plastic zak uit een stuk plastic te maken had hij vast niet kunnen voorzien dat anno 2000 de wereld zou verzuipen in deze zakjes. Dat ze in Zuid-Afrika, vanwege hun alomtegenwoordigheid in het landschap, spottend de ‘nationale bloem’ genoemd zouden worden. En dat ik in Guyana tot m’n enkels door de plastic soep zou waden. Ruim vijftig jaar na de ‘geboorte’ van de plastic zak worden er vijfhonderd miljard tot een biljoen plastic tassen per jaar geproduceerd en hebben we geen idee meer waar we met het afval naartoe moeten. De plastic tas lijkt ten onder te gaan aan zijn eigen succes…

Plastic in de ban

Congo is niet het eerst Afrikaanse land dat de plastic zak in de ban heeft gedaan. Rwanda beet de spits af in 2008 en handhaaft de wetten streng. Hier kom je de grens niet over met plastic zakken in je bezit. Ook Zuid-Afrika is al enkele jaren bezig met de rigoureuze uitroeiing van hun nationale bloem. Wereldwijd was Bangladesh het eerste land dat, in 2002, plastic zakken ronduit verbood. Dit na een verwoestende overstroming waarbij 75% van het land onder water kwam te staan. Een overstroming die in ieder geval deels te wijten was aan de miljoenen plastic zakjes die het afvoersysteem volledig blokkeerden. Ook in Europa wordt gediscussieerd over een verbod. Italië is tot nu toe het enige land dat een verbod heeft doorgevoerd; winkeliers mogen hier geen plastic tasjes meer meegeven.

Plastic in de maag

Vijfhonderd miljard tot een biljoen plastic tassen per jaar. Dit zijn nauwelijks te bevatten aantallen. In de EU gebruikt een gemiddelde consument zo’n vijfhonderd plastic tassen per jaar, waarvan maar zes procent gerecycled wordt. In diverse Latijns-Amerikaanse landen heb ik de ervaring dat je een plastic zakje krijgt voor zo ongeveer elk item dat je koopt. Bovendien ontbreekt het in veel landen aan een goed functionerend afvalverwerkingssysteem. De plastic zakjes zwerven over straat, waar ze tot duizend jaar te leven hebben, worden in de open lucht verbrand, wat tot vrijkomen van giftige gassen leidt, of komen uiteindelijk in de oceaan terecht, waar ze langzaam afgebroken worden tot minuscule giftige kunststofdeeltjes die via vissen in de voedselketen terecht komen. Zo heeft één op de tien vissen in de Grote Oceaan plastic in de maag. In stormvogels is dit zelfs meer dan negentig procent. Eerder schreef ik al over de lederschildpad, een oceaanbewoner die vanwege zijn kwallendieet bijzonder vaak de dupe wordt van plasticvervuiling. Voor de schildpad is een drijvende plastic zak nauwelijks van een smakelijke kwal te onderscheiden. Maar er zijn ook dieren die juist voordeel hebben bij al dat rondzwervend plastic. In dit geval zijn dat de (malaria)muggen, die in de vele kleine zwembadjes en verstopte afvoerputten welig tieren.

Zullen we beginnen?

Ik geef toe dat het behoorlijk wennen is, leven zonder plastic zak. Stiekem ben ik best blij dat ik door backpack-ervaring toch nog de nodige plastic zakken in mijn koffer heb. Zo handig voor je vuile was. Stiekem vond ik het ook best lastig, toen mijn AH die gratis dunne plastic zakjes had afgeschaft. Wat als je onverwacht toch even wat inkopen doet? Ach, het is maar een gewoonte, even doorbijten en je bent vergeten dat het ooit bestond. Vandaag is het de Dag van de Duurzaamheid, een mooie dag om te beginnen met een plastic-zak-loos leven! Zo zal je bij Etos vanaf vandaag de vraag ‘wilt u een tasje?’ niet meer horen. Het zijn nog geen Congolese maatregelen, en mijn koffer mét plastic zakken zal vast nog Europa binnen mogen in december, maar het is een begin. Hopelijk van het einde van de plastic zwerfzak.